قەڵەوی چییە؟ پێناسەی قەڵەوی لە زانستی پزیشکیدا

قەڵەوی لە زانستی پزیشکیدا بە وشەیەک دەگەڕێتەوە بۆ وەسفکردنی زیادبوونی چەوری ناخۆش، وەکو گواردانی چەوری لە ناو جەستە یان زیادبوونی چەوری لە شێوەی چەوی بەرز، چاقبوون و ئەو دۆخە گەورەترەکانی کە پەیوەندیدارە بە گەشەکردنی چەوری زۆر لە جەستەدا. لە دەر اصطلاحی کارامەیی، قەڵەوی واتە چاقبوونی زیاد یان obesity کە دەرئەنجامەکانی لە زانیاری پزیشکی‌دا وەها وەسف دەکرێ: زیادبوونی چەوری جەستە بۆ ئەو ئاستەیەی کە کاریگەری سەخت لەسەر تەندروستی دروست دەکات.

پزیشکان و شارەزایانی بواری تەندروستی وەکو دوکتۆرگیان و دوکتۆر گیان قەڵەوی وەک نەخۆشییەکەی سەردەمیان ناساندووە، بەهۆی ئەوەی کە لە نزیکەی زیاتر لە نیوەی دانیشتوانی جیهان تووشی ئەم دۆخە دەبن. قەڵەوی تەنها زیادبوونی کیلۆ نیە، بلکو هەستیارکردنی جەستە بۆ پەیوەندییەکی مەترسیدار، وەکو دۆخەکانی دڵ، دیابەت، ناپاکی خوێن و هەروەھا تێکشکاوی گرتووبەندی و مفاصل.

لە زانیاری پزیشکی‌دا، قەڵەوی بە یەکێکی لە نیشانە گرنگەکانی هاوشێوەی ژیان و فاکتۆرە ژینگەیی دەناسرێ. جەستە پێویستی بە چەوری هەیە بۆ پاراستن، هێزدانەوە و گرمی، بەڵام کاتێک ئەم چەوریە لەسەرەوە دەبێت، دەبێتە خزمتگوزارییەکی خراپ بۆ جەستە. بەهۆی خواردنی چەوری زۆر، نەهاتنی حرکت، ژیانێکی دەم‌نەر و جۆرە ژینگەییە چەڵوەری دەبێت، دەتوانێت هەموو ئەو شتە دروست بکات کە دوکتۆرگیان و هەروەها چاکسازی نەشتەرگەری لە کۆتاییاندا تێدا پێویست دەبن.

ئەوەی قەڵەوی گرنگ دەکات ئەوەیە کە تەنها کاریگەری فیزیکی نیە. زانیاری پزیشکی دیار دەکات کە تووشبوونی چاقبوونی زیاد دەتوانێت کاریگەری روانی دروست بکات، وەکو خەم‌باربوون، کەمترزبونی باوری بخۆ، و مەترسیدارتر لەوانەیە تووشبوونی دۆخەکانی وەک سکزوفرینیا و دۆخەکی depression زیاد بکات.

لە پزیشکی‌دا قەڵەوی بە پەیوەندییەکی ڕاستەوخۆ بە BMI (Body Mass Index) ناسرێ، کە پزیشکانی وەکو دوکتۆر گیان بەکاریدێنن بۆ بەدواداچوون و نیشانەدان بە مەرۆڤ کە لە چ کاتی دا نەخۆشی بەرزی چەوی وەستاوە. زانیاری پزیشکی دیار دەکات کە کاتێک BMI لەسەر ۳۰ دەبێت، قەڵەوی بە شێوەی ناسراوە دەناسێندرێ.

ئەگەر قەڵەوی چارەسەرس نەکرێت، دەبێتە دەروازەیەکی بەرەو نەشتەرگەرییەکان، وەکو بای پاس surgery بۆ کەمکردنەوەی قەڵەوی. دوکتۆرگیان و هەروەھا چاکسازی نەشتەرگەری لەمانەدا پێشنیار دەکەن کاتێک خواردن و ڕێژە زانیاری پزیشکی نەکارکردووە.

لێره‌دا گرنگە بزانین کە چارەسەر تەنها نەشتەرگەری نیە. بەگشتی، گۆڕانی ژینگە، خواردنی تەندروست، چالاکی جەستەیی و چاوەڕوانی پزیشکی بەشێکە گرنگە لە چارەسەر.